veri arşivleri - E-Ticaret Sözlüğü

Elektronik Veri Değişimi (EVD) Servis Sunucusu Nedir?

Elektronik Veri Değişimi (EVD) (Electronic Data Interchange – EDI) sistemi, bir merkezde yer alan verinin, merkezle iletişim halinde olan diğer istemciler tarafından kullanılabilmesine ve merkezler arasında veri değişimine olanak tanıyan altyapıya verilen isimdir. Elektronik veri değişim protokollerinin sorunsuz bir şekilde devam etmesini sağlayan sunuculara ise Elektronik Veri Değişimi Servis Sunucusu denir.

EVD (EDI) Servis Sunucularının Özellikleri

Bir firmanın başka firmalarla iletişim halinde olmasını ve ticari döküman değişimin uygulanmasına olanak sağlayan sisteme elektronik veri değişimi adı verilir. Bu sistem ilk olarak 1960 yıllarında demiryolu, havayolu gibi taşımacılık üzerine çalışmalar yapan firmaların iş süreçlerinde yaşanan aksaklıklarından dolayı oluşturulmuştur. Bu sistem aracılığı ile gönderilecek veri, gönderen firma tarafından bir işlem oluşturularak alıcıya ulaştırılır ve alıcıda gelen veriyi kendi bünyesi doğrultusunda düzenlemelerini yaparak gerekli işlemleri yerine getirir. Tüm bu işlemleri gerçekleştiren ana bilgisayara elektronik veri değişimi servis sunucusu adı verilir.

EVD (EDI) Sunucular, bir intranet içerisinde çalışabildikleri gibi global ağ üzerinden de hizmet verebilirler. Sistemin yapılandırması kullanılacak etki alanının büyüklüğüne göre değişebilir ve yapılandırma bu şekilde yapılabilir. Sistemin kullanımı pek çok özel ağ için neredeyse zorunludur.

Elektronik Veri Değişimi (EVD) Servis Sunucusunun Avantajları Nelerdir?

İşletmelerin zamandan tasarruf yapmasına aynı zamanda maliyetin azalmasına olanak sağlar.
Talep edilen ürün ya da verinin iletim süresini kısaltır.
Kağıt kullanımını buna bağlı olarak arşiv olgusunu ortadan kaldırır.
Gönderilen verinin hata oranının azalmasına ve bu verinin doğruluğunun artmasına sebep olur.

Elektronik Veri Değişimi (EVD) Servis Sunucusunun Dezavantajları Nelerdir?

Servis sunucusunun çalışması için gerekli olan bir bant genişliği vardır. Bant genişliği sunucunun büyük bir bölümünü kaplayacağı için maliyet oranı yüksektir. Maliyet oranının yüksek olması servis sunucusunun kullanılmasına şirketler adına herhangi bir engel teşkil etmemektedir. Çünkü bu servis sunucusu kullanıldığı zaman gider gelirden çok düşük bir seviyede olacaktır.
Çok sıklıkla rastlanamasa da yazılımsal veya donanımsal hatalar ortaya çıkabilir.

Veri Elemanının Niteliği Nedir?

Veri dijital anlamda bakıldığında bir tür bilgiler bütünüdür. Bilgisayar gibi ortamlarda tutulabilen, saklanabilen ve işlenebilen bilgiler bütününe veri adı verilmektedir. Verinin işlenmesi ve saklanması ise başlı başına bir iştir. Veri günlük hayatımızda sık sık karşımıza çıkabileceği gibi e-ticaret siteleri ve bunlara benzer sitelerde daha önemli bir unsuru oluşturmaktadır. Verinin, kendine özgü özelliklerini tanımlamak için kullanılan kavram veri elemanı niteliği olarak tanımlanır. Bu kapsamda farklı parametreler söz konusudur ve her veri türünün kendine özgü nitelikleri söz konusudur.

Veri Elemanının Nitelikleri

Veri elemanı, kısaca veri ile alakalı işlemleri gerçekleştiren birimdir. Veri elemanı bilgisayar ya da başka bir dijital ortamda tutulan verilerin işlenmesi, betimlenmesi, biçimlendirilmesiyle ilgili birimin adıdır. Bu hususta Veri Elemanın Niteliği Nedir? sorusunun cevabı aslında veri elemanın türüne göre değişim arz edebilmektedir. Veri elemanı kendi içerisinde ikiye ayrılmaktadır. Bir veri elemanı çeşidi olan normal veri elemanı, dijital ortamda bulunan bilgilerin anlamlandırma ve şekillendirme birimidir.

Basit Veri Elemanı

Diğer veri elemanı çeşidi olan basit veri elemanı ise daha küçük yapıdadır. Basit veri elemanı kullanılan verilere ait konuların tek bir şeklini ifade etmektedir. Bu noktada nitelikleri bakımından incelediğimizde veri elemanı rehberi bu konuda kişilere yardımcı olabilmektedir. Bu eğer e-ticaret için ele alınıyorsa veri elemanının niteliği, elemanın belirtilmiş olan özelliğini ifade etmektedir.

Veri Giriş Elemanı

Bu noktada veri giriş elemanı ile veri elemanı kavramları ayrıştırılmalıdır. Veri elemanı, bir protokolü ifade ederken, veri giriş elemanı; veriyi giren personeli tanımlar. İki kavram birbirine denk değildir.

Bilgi akışının sürekliliği açısından gerek bilgisayar ortamında gerek ise matbu işler alanında bilgi giriş ve kayıt işlemlerine veri denir. Yapılan işlerle alakalı veri girişleri farklılık gösterir. Özel alandan kamusal alana pek çok alanda veri girişleri bulunmaktadır. Veri Elemanının Niteliği Nedir? sorusuna en doğru cevap alanında tecrübeli ve hata yapması en az olan, yetişmiş eleman olarak tanımlamak mümkündür. Bilgisayarların hayatımızı girdiği bu yüz yılda veri elemanları da bir iş kolu oldu. Veri elemanlarında aranan özellikler şunlardır. Analitik düşünen, ilgili alanda veri girişlerini doğru yükleyen ve takip eden, bilgisayar programlarından en az bir kaçını bilen, F ve Q klavye kullanabilmesi.

Veri nedir?

En basit tanımı ile veri (Data), bilgi olarak ifade edilmektedir. İster bilgisayar ortamında kaydedilsin, ister basılı evrak olarak saklansın bilginin veri olarak ifade edilebilmesi mümkündür. Tabii bilgisayar ortamında saklanan datanın dijital hale gelmesi durumu söz konusudur. Sayısal olarak işlenen bilgilerin bilgi teknolojisi kayıt ortamlarında saklanabilmesi mümkündür. Bilgisayarlar ve data okuyabilen diğer teknoloji araçları, biçimlerine bağlı olarak veriyi işler ve kullanışlı hale getirir. Normal koşullarda dijital ortamlarda kayıtlı verilerin çözümlenmeden kullanılabilmesi mümkün değildir. Sayısal işlemenin, tekrar görsel hale getirilmesi encode işlemidir ki, bunu işletim sistemleri ve üzerinde kurulu uygulamalar ile yapmaktayız.

Sayısal Veri İşleme

Sayısallaştırma, bilgi teknolojilerinde veriyi kullanabilmenin temelinde yer alan unsurudur. Örneğin, bir görseli bilgisayarda görüntüleyebilmek, kaydedebilmek ve onun üzerinde işlem yapabilmek için onu öncelikle bilgisayarların lisanına dönüştürmek gerekir. Verinin bilgi teknolojileri ortamında işlenebilir hale gelmesine dijitalleştirme denir. Görselin üzerinde yer alan maksimum noktanın koordinatının, renk, ışık ve diğer parametreleri ile sayılara dönüştürülmesi ile veri kayıt ortamına aktarılması mümkündür. Ancak kaydedilmiş bu data, onu çözecek bir ara yüz olmaksızın hiçbir anlam ifade etmez. Bilgisayar işletim sistemleri, kayıt ortamından aldıkları bu dijital verileri, çözer ve ekrana aktarır. Sonuç olarak verinin görsel olarak izlenebilmesi mümkün hal gelir. Aynı işlem dokümanlar ve diğer tüm veri biçimleri için geçerlidir. Bilgi teknolojileri araçları tüm dataları sayısal hale getirerek kaydeder.

Analog data ise artık neredeyse tamamen ortadan kalkmakta olan bir teknoloji biçimidir. Esasında bu kayıtların günümüz teknolojisi ile kıyaslandığında data olarak tanımlanmaları dahi çok kolay değildir. Örneğin, bantlara yapılan ses kayıtları analog kayıtlara örnektir. Günümüzde bant kullanmak yerine bilgisayarları kullanırız ki, oldukça yüksek nitelikli kayıtlar alabiliyor olmamızın sebebi veriyi çok daha detaylı olarak işleyebiliyor olmamızdır. Analog sistemde bantların kapasitesi ölçeğinde kayıt alınabiliyorken, yeni nesil dijital teknolojilerde data miktarı artırılarak çok daha yüksek nitelik elde edilebilir. Bilgisayarların bellekleri yeniden yazılabilir olduğundan, dilediğimiz kadar yeniden veri kaydedebilir ve istediğimiz büyüklüğü tercih edebiliriz.

Sonuç olarak veri, dijital ortamda akan tüm trafiği ifade etmektedir. İnternet; genel olarak bir veri trafiği ağıdır ve iletişim data transferi sistemi üzerine kuruludur.

Veritabanı (Database) Nedir?

Veritabanı ( Database ), yazılımlar, statik sayfalar, tablolar, görseller ve değişkenler ile çalışan sistemlerdir. Örneğin, bir fatura yazdırma yazılımında, fatura zemini, görselleri ve şirketin bilgileri birer sabit iken, müşteri bilgileri, ürün sayısı, birim fiyatı, toplam tutar vergiler gibi bilgiler değişkendir. Aynı şekilde bir e-ticaret sitesinde yer alan ürünlerin kayıt edileceği altyapı bir sabit iken, içeriye girilen her ürün bir değişkendir. Değişkenlerin yazılımların ana bileşeni olması söz konusu olmadığından, bu verilerin farklı bir kayıt biriminde bulunması gereklidir ki, bu sayede veri transfer hızı, güvenliği ve erişilebilirliği çok daha efektif hale gelir. İşte veri tabanı, değişkenlerin sabit verilerin üzerine nasıl yerleşeceğini gösteren bir harita ve kayıt birimidir.

Bir web sitesi yazılımın kaynak kodlarını ana sunucu içerisinde yayımlarken, değişken verileri veritabanı üzerinde saklar. Böylece, yalnızca bu sistem üzerindeki bilgileri yedekleyerek veri güvenliği sağlanabildiği gibi, işlemi birden fazla sunucuda yaparak sistem kaynağı kullanımı da verimli hale getirilir. Ancak günümüzde web hosting hizmeti veren firmaların pek çoğu veritabanları için verimli sunucular kullanmamaktadırlar. Çok doğru bir firma ile çalışmıyorsanız, verim elde edebilmeniz pek kolay olmayacaktır. Bu nedenle, web sunucu konusunda çok iyi kaynakları referans almalı veya Kobisi sistemine dahil olarak, bu sorunu bütünüyle aşmalısınız.

Veritabanı Özellikleri

Veritabanı, bilgilerin kaynak kodlarını değil dinamik verilerini saklar. Sadece bu sistem yazılımın çalışması için yeterli olmayacağı gibi, kaynak kodlar da veritabanındaki verilere ihtiyaç duyacağından tek başına çalışmaz. Web tarayıcı veya yazılım açıldığında tüm bilgilerin yer aldığı veritabanı üzerinden veri çekmek durumundadır. Bu nedenle hem kaynak kodların, hem de veritabanının aynı anda mükemmel biçimde çalışması gerekir. Özellikle web sitelerinin çalışmasını etkileyen temel faktörlerden olan bu süreç, donanım ve yazılım destekleri ile mükemmelleştirilmelidir.

Web sitelerinin ayarları ve dinamik içerik bilgilerinin yanı sıra, kullanıcı bilgileri, finansal bilgiler ve diğer tüm hassas veri de veritabanı üzerinde saklanır. Veritabanı kolaylıkla dışarıdan erişilebilir bir alan olmamakla birlikte, doğru yapılandırılmadığında tüm risklere açıktır. Eğer bir e-ticaret platformu sahibi iseniz, güvenlik özellikleri mükemmel biçimde tesis edilmemiş bir veritabanı sunucusu üzerinde risk altında olacağınızı unutmayınız. Kobisi e-ticret altyapısı, mükemmel güvenlik özelliklerinin yanı sıra yüksek erişilebilirlik oranı ile sizi bu sorunlarla muhatap olmaktan uzaklaştıracaktır. İhtiyaca en uygun çözümler için, Kobisi ile iletişime geçin.

Whois Nedir?

Whois, alan adlarının kime ait olduğunu söyleyen araçtır. Whois ingilizce Who (Kim) kelimesinden ortaya çıkmıştır. Bu araç ile alan adı sahibinin IP adresine, şahıs veya firma ismi, telefon, e-mail ve fiziki adres, kamuya açık olan kayıtlarına ulaşılması mümkündür. Bu araç ile sorgulama manuel ya da otomatik olarak yapılabilmektedir. Alan adı alındığında hakkınızdaki bilgilerin kamuya açık veri tabanından saklandığı unutulmamalıdır.

Whois Neden Kullanılır?

Alan adları satılabilir, kiralanabilir ya da herhangi bir kişi ve kurumla paylaşılabilmektedir. Ya da bir internet sitesinde kanuni olmayan veri bulunmakta, bu verinin kaldırılması ya da cezai işlem uygulanabilmesi için alan adı sahibinin tespit edilmesi gerekir. Herhangi bir sağlayıcının da domain ile ilgili sorun olduğu zaman alan adı sahibine ulaşması gerekmektedir.

Alan adı sorgusu yapıldığında genellikle edinilen bilgiler aşağıdaki gibidir;

Alan adı
Kayıt edicinin adı
Kayıt edicinin adresi
Telefon numarası veya e-posta adresi
Hosting sunucu bilgileri
Alan adının kayıt edildiği tarih ve kayıt süresinin bitiş tarihi
Kayıt edicinin iletişim bilgileri

Alan Adı Bilgilerine Nasıl Ulaşılır?

Alan adı sorgulama çubuğuna alan adını yazıldıktan sonra yalnızca arama tuşuna basılmalıdır. Genel kullanıcılar ve programcılar ad, adres, telefon numaranız gibi kişisel bilgilerinize ulaşabilirler. Kayıt edici firma, alan adı alırken bilgilerinizin gizliliği seçeneğini sunar. Bu seçenek ile birlikte alan adı sorgulamasında yer alan iletişim bilgilerinizin yerine, kayıt edici firmanın bilgileri yer alır böylelikle kişisel bilgilerinizin güvenliği sağlanır.

Bazı alan adı sahipleri iletişim bilgilerinin paylaşılmasını istemezler bu durumlarda gizli whois servisini tercih etmektedirler. Gizli whois, domain whois protection olarak adlandırılır. Gizli whois adreslerinin sahiplerine ulaşabilmek için whois bilgisinin gizliliğini üstlenen proxy (vekil) adresine bildirimde bulunulmalıdır.

XML Entegrasyonu Nedir?

XML entegrasyonu ya da XML desteği, bir e-ticaret sitesine ait ürün bilgilerinin, stok bilgilerinin, sipariş ya da üye bilgilerinin XML haline çevrilerek diğer e-ticaret sitesine aktarılmasıdır. XML entegrasyonu tedarikçi, satıcı ve satış platformu olarak bu üçlü yapının olduğu süreçlerde işe yarayan bir teknolojidir. XML desteği veriye göre saatlik, günlük ya da haftalık olarak planlanabilmektedir.

XML desteği tedarikçinizin size vermiş olduğu ürün bilgilerini sanki kendi ürünleriniz gibi e-ticaret sitenizde sergilemenizi sağlar. Tedarikçiniz ürünlerin fiyatlarında ya da stoklarında bir güncelleme yaptığında sizin sergilemiş olduğunuz sitede de güncelleme olur.

XML entegrasyonunda veriler birkaç şekilde sunulmaktadır.

XML dosyası site üzerinden bir link ile yayınlanır. Günün belirli saatlerinde kayıtlardan oluşmaktadır. Tedarikçi firmalar genellikle sunuculara fazla yük olmaması için bu yöntemi kullanmaktadırlar. Örneğin www.tedarikci.com/urunler.xml
XML dosyası karşı taraftan istek geldiği zaman oluşturulabilir.
Web IP’leri ya da web servisleri kullanılarak dinamik olarak talep geldiğinde teker teker sunulmasıdır.

XML desteğinde en önemli olan nokta ürün fiyat ve stoklarıdır. Bu bilgilerin değişkenliğine göre günde kaç kere güncelleme yapılacağı belirlenmektedir.

XML Entegrasyonunun Avantajları

XML desteği ile stok tutmak zorunda olmadığınız için maliyetleriniz çok az olacaktır. E-ticarette depo ve ürün stoklama masrafları en yüksek maliyetli olanlardır.
Farklı bir sitede var olan ürünleri kendi sitenizde satışa sunabilir, üzerine kendi fiyatlarını ekleyebilirsiniz.

XML Entegrasyonunun Dezavantajları

Ürün tedarikçisi güvenilir olmalıdır. Ürün fiyatlarında ya da stoklarında olan yanlışlıklar sonucunda müşterilerinizin size olan güveni sarsılabilir. Örneğin müşteriniz 6 -7 tane aynı üründen sipariş vermek istedi. Ürünler stokta var olarak görünüyor ancak stok bilgisi yanlışsa ve elinizde o kadar ürün yoksa hem müşteri güvenini kaybetmiş olursunuz hem de potansiyel geliri kaybetmiş olursunuz.
Ürünlerinizi tedarikçiden aldığınızda satış üzerinden sizden komisyon alacaktır. Bu nedenle ürünleri satabileceğiniz optimum değerden daha pahalıya satıcaksınız demektir. Kendi deponuz olsa ve stoklar ile de kendiniz uğraşıyor olsanız ürünlerin fiyatlarını kendinize göre ayarlayabilirsiniz çünkü komisyon vermeyeceksiniz. Fiyatları kendinize göre ayarlayıp düşük tuttuğunuzda da rekabette biraz daha öne geçebilirsiniz.