Portal Nedir?

Web sayfası olmakla birlikte, kullanıcıların ihtiyaçlarını bir çok açıdan karşılamaya ve karma hizmetleri tek kaynaktan sunmaya yönelik hazırlanan web sitelerine portal ismi verilir. Portal siteler, katalog birer site olmaktan öte, uygulamalar, başvuru kaynakları, tartışmak platformları ve kullanıcı deneyimini artırmaya yönelik dinamik içerikler sunarlar. Bu sitelere gösterilebilecek en net örnek, haber siteleridir. Bir çok kaynağa tek sayfa üzerinden erişilebilen bu sitelerin, farklı amaca yönelik içerik üreten örnekleri de vardır. Portal’ın kelime anlamı “kapı” dır.

Portal

Portal Nedir? Ne İşe Yarar?

İnternet kullanıcılarından, özellikle kendilerine özgü site kurmak isteyenler, Portal Nedir? sorusunu sıkça soruyorlar. Bu terim, birden fazla içeriğin bulunduğu internet siteleri için kullanılıyor. Yalnız portallar ile dikey blog siteler karıştırılmaya müsait altyapılardır. Belli bir ilgi alanına yönelik bilgileri aktarmak için çeşitli bilgi kaynaklarını içeren bir blog sitesi tam olarak portal sayılamaz. Bir sitenin portal olabilmesi için, tartışma zeminleri, veri kaynakları, kullanıcı veri girişi alanları ve benzeri unsurlarının olması gerekir. Yani, aslında bloglar; portalların bir parçasıdır.

Türk Dil Kurumu’nun yaptığı ikinci tanıma göre bu terim; “Sadece bir konuda yoğunlaşmış bilgilerin yer aldığı genel ağ sayfası” şeklinde ifade edilmektedir.

Portal Siteleri Nasıl Kullanılıyor?

Portal sitelerde, kullanıcılar kendi ilgi sahalarına uygun olarak oluşturdukları profillerle, istedikleri bilgilere kolayca ve kısa sürede ulaşabilirler. Bu sitelere konan arama motorları, istenen kaynaklara ulaşımı hızlandırıyor. Örneğin bir haber portalı sahip olduğu altyapı sayesinde kullanıcısının ulaşmak istediği veriyi kolayca sunabilir, kullanıcıya haber içeriğine yorum yapma veya çeşitli zeminlerde paylaşma imkanı sunabilir. Buradan bakıldığında, bloglarla portalların benzeştiği daha net görülür. Ama unutulmamalıdır ki, portallar daha sosyal zeminler iken bloglar sadece okuma amaçlı kullanılan web kaynaklarıdır. Kullanıcıların sistemi yönlendirmeleri bu düzende mümkün değildir.

portal

Portal Sitelerin Avantajları

Kurumsal amaçla da sıklıkla kullanılabilen portal siteleri; çalışanlarla ve iş ortakları ile daha etkin iletişim kurmayı, ürün ve hizmetlerin daha fazla kişiye daha kısa sürede ulaşmasını, rekabet ortamında firmanın daha avantajlı olmasını ve kurum ile müşterileri arasındaki iletişimi hızlandırmayı sağlar. Ancak, portal sitelerin sevk ve idaresi ciddi bir mesai gerektirir. Ayrıca, sosyal medya platformlarının sunduğu pek çok portal fonksiyonunun var olması nedeniyle, site sahipleri bugünlerde sitelerini birer portala dönüştürerek, teknik maliyete katlanmak yerine, sosyal medya platformlarını sitelerine entegre etmeyi tercih eder.

E-Ticaret Portalları

E-ticaret siteleri ise portal benzeri bir yapı olarak kabul edilir. Kullanıcıların giriş yaparak kullandığı, verilere erişip, ürünler hakkında açıklamalar yapabildiği ve içerisinde çoğu zaman bir blog alt yapısını barındıran e-ticaret siteleri sahip oldukları yazılıma da bağlı olarak birer portal gibi düşünülebilir.

CMS ve Portal İlişkisi

CMS, yani Content Management System, portalların daha sade hallerinin kullanıcılar tarafından kolayca inşa ve idare edilebilmesi için geliştirilmiş yapılardır. Ancak CMS sistemlerin birçoğu açık kaynak kodlu ücretsiz yapılar olduklarından uzman desteği olmaksızın gerçek bir portal formatına dönüşebilmeleri oldukça güçtür. Bu nedenle portallar CMS sistemlerinin daha gelişmiş formlarıdır demek yanlış olmayacaktır.

Erişim Nedir?

Belirli bir işlemi gerçekleştirebilecek şekilde ulaşma işlemidir yani bir adresteki verileri okuma veya yazma işlemidir. Kullanıcılar bir tarayıcılar üzerinden web sitesine girdiğinde siteyi görüntüleyebiliyor ise erişim sağlanmış demektir.

ERİŞİM

Açık Erişim

Araştırma literatürleri, tezler, raporlar, dergi makaleleri, konferans bildirilerinin ücretsiz çevrimiçi kopyalarıdır. Okuyucular için, çoğu zaman lisans sınırlaması yoktur. Bu nedenle araştırma, öğrenim ya da diğer amaçlar için ücretsiz şekilde kullanılabilirler. Yani araştırma sonuçlarının çevrimiçi olarak ücretsiz yayınlanmasıdır ve çeşitli biçimlerde sağlanır. Örneğin bir araştırmacı makalesinin kopyalarını kişisel veya üniversitede bağlı olduğu bölümün web sitesinde ya da bir kurumsal arşivde bulundurabilir.

Erişim Yasağı

Herhangi bir internet sitesinin görüntülenmesinin yasaklanmasıdır. 5651 sayılı kanun da internet ortamındaki yayınlamalar ve bu yollar ile işlenen suçlarla mücadele edilmesi ile ilgilidir. Kullanıcı yasak olan sayfaya girdiğinde uyarı sayfasına yönlendirilir.

Yasağın verilebileceği suçlar;

  • İntihara yönlendirme
  • Fuhuş
  • Müstehcenlik
  • Sağlık için tehlikeli madde temini
  • Cocukların cinsel istismarı
  • Atatürk’ün hatırasına hakaret
  • Kumar oynanmasına imkan sağlanması

Whois Nedir?

Whois, alan adlarının kime ait olduğunu söyleyen araçtır. Whois ingilizce Who (Kim) kelimesinden ortaya çıkmıştır. Bu araç ile alan adı sahibinin IP adresine, şahıs veya firma ismi, telefon, e-mail ve fiziki adres, kamuya açık olan kayıtlarına ulaşılması mümkündür. Bu araç ile sorgulama manuel ya da otomatik olarak yapılabilmektedir. Alan adı alındığında hakkınızdaki bilgilerin kamuya açık veri tabanından saklandığı unutulmamalıdır.

whois

Whois Neden Kullanılır?

Alan adları satılabilir, kiralanabilir ya da herhangi bir kişi ve kurumla paylaşılabilmektedir. Ya da bir internet sitesinde kanuni olmayan veri bulunmakta, bu verinin kaldırılması ya da cezai işlem uygulanabilmesi için alan adı sahibinin tespit edilmesi gerekir. Herhangi bir sağlayıcının da domain ile ilgili sorun olduğu zaman alan adı sahibine ulaşması gerekmektedir.

Alan adı sorgusu yapıldığında genellikle edinilen bilgiler aşağıdaki gibidir;

  • Alan adı
  • Kayıt edicinin adı
  • Kayıt edicinin adresi
  • Telefon numarası veya e-posta adresi
  • Hosting sunucu bilgileri
  • Alan adının kayıt edildiği tarih ve kayıt süresinin bitiş tarihi
  • Kayıt edicinin iletişim bilgileri

Alan Adı Bilgilerine Nasıl Ulaşılır?

Alan adı sorgulama çubuğuna alan adını yazıldıktan sonra yalnızca arama tuşuna basılmalıdır. Genel kullanıcılar ve programcılar ad, adres, telefon numaranız gibi kişisel bilgilerinize ulaşabilirler. Kayıt edici firma, alan adı alırken bilgilerinizin gizliliği seçeneğini sunar. Bu seçenek ile birlikte alan adı sorgulamasında yer  alan iletişim bilgilerinizin yerine, kayıt edici firmanın bilgileri  yer alır böylelikle kişisel bilgilerinizin güvenliği sağlanır.

Bazı alan adı sahipleri iletişim bilgilerinin paylaşılmasını istemezler bu durumlarda gizli whois servisini tercih etmektedirler. Gizli whois, domain whois protection olarak adlandırılır. Gizli whois adreslerinin sahiplerine ulaşabilmek için whois bilgisinin gizliliğini üstlenen proxy (vekil) adresine bildirimde bulunulmalıdır.