Ticaret kanununda belirtildiği tanımı ile Ayıplı Mal; etiketinde, ambalajında, reklamında bildirilenlere uyulmayan, standardında veya teknik düzenlemesinde hata ve eksik olan; tüketicinin beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran, her türlü maddi, ekonomik ve hukuki eksiklikleri içeren maldır. Yani, ayıplı mal üretim amacına uygun olmayan nitelikleri bulunan, arızalı veya hasarlı maldır.
Türk Ticaret Kanunu, tüketicileri korumak maksadıyla çıkarılmış olan Tüketici Kanunu ile birlikte pek çok koruyu amir hükme sahiptir. Ayıplı Mal kavramı, Tüketici kanunu kapsamında tanımlanan en önemli hususlardan bir tanesidir. Tüketicinin herhangi bir maksatla kullanmak üzere satın aldığı ürünün, herhangi bir seviyede ihtiyacı karşılamaması tüketiciyi doğrudan mağdur konumuna taşır. Satıcı ve/veya üretici, ürünün özelliklerini ve kullanım amacını açıkça belirtmek ve amaca uygunluk noktasında kanunun belirlediği sürelerde garanti vermek durumundadır. Satın alındığında sorunlu mal durumundaki ürüne Ayıplı Mal denir. Ayıplı Mal durumunda uygulanacak hükümler, sonradan arızalanan ürünlerden farklıdır.
Mağduriyetin Giderilmesi
Satın alınan ürünle ilgili olarak satıcının yükümlülükleri kanunda açıkça belirtilmiştir. Satılan ürün alındığı anda ayıplı çıkarsa, satıcı ürünü geri almak durumundadır. Bu durumda ayıbın giderilmesi için servise intikal ettirilmesi gibi bir durum, müşteri tarafından kabul edilmeyebilir. Bu noktada müşterinin Ayıplı Malın ayıbı oranında indirim isteme hakkı da söz konusudur. Elbette satıcı bunu kabul etmeyip, ürünü geri alarak müşterinin ücretini iade edebilir.
Ayıplı Mal satmak bir suç değildir. Tüm ürünlerde olduğu gibi, fabrika hatalarına bağlı olarak ürünlerin hatalı çıkması söz konusu olabilir. Bu durumda suçun ortaya çıkması, satıcının malın ayıbı ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda söz konusudur. Satıcı, müşterinin mağduriyetini ivediyetle gidermez ise suçlu konuma düşer. Müşteri tüketici hakem heyetine ve tüketici mahkemesine başvurabilir. Açık hak ihlali itirazından bulunabilir ve satıcıdan haklarını talep edebilir. Ayıplı Mal satışı yaptığını bilen bir satıcının müşteriyi bu yollara sevk etmek yerine anlaşma yoluna gitmesi ve mağduriyeti bir şekilde gidermesi daha doğru bir yoldur. Zira müteselsil sorumlu konumundaki perakendeci dava edilmesi durumunda tüm dava masraflarına muhatap olacaktır. Ayrıca müşterilerini zor durumda bırakan ve sürekli kanunları ihlal eden satıcılar hakkında soruşturmalar başlatılması da mümkündür.
Sonuç olarak Ayıplı Mal satın almanız durumunda kanuni haklarınız oldukça nettir. Ürünü derhal iade edebilir ve ücretinizi geri alabilirsiniz. Bu noktada hiçbir sorumluluğunuz söz konusu olmadığı gibi, tüm haklarını kanunla korunmaktadır.