Bayilik sistemi (franchise), Bir ticari işletmenin ürün ya da hizmetlerini, diğer işletmeler kanalı ile de satışa sunmasıdır. Bayilik sistem ile ürün ve hizmetlerin ilk satıcısı satış kanallarını arttırırken, bayiler de düşük yatırımlar ile gelir elde etmiş olurlar. Bayilik anlaşması yapılırken, iki taraf tarafından tüm koşullar, şartlar belirlenerek bayilik başlatılır ve genellikle anlaşmanın iptalinde cezai maddeler bulunur.
Bayilik Modelleri
Çeşitli bayilik modelleri bulunmaktadır. Bayilik veren firmalar kendi işlerine göre bayilik modellerini belirlerler.
- Ana bayi
- Alt bayi
- Bölge bayi
- Dağıtıcı bayi vb.
Son zamanlarda ülkemizde, tüm sektörlerde bayilik sistemi yaygınlaşmıştır. Özellikle riskli olmasına rağmen gıda sektöründe bayilik çok kullanılır. Ancak gıdaların son kullanma tarihleri olduğu için çok dikkat edilmesi gereken bir sektördür.
Her bayilik bir lisans olsa da her lisans bir bayilik değildir. Genelde üç madde bulunduğunda bir lisans bayilik olmaktadır.
- Bayilik sahibinin yaptığı iş, bayilik veren ticari marka ile büyük ölçüde ilişkilidir.
- Bayilik sahibi, işe girme ve işte kalma hakkı için başlangıçta ya da devam ederken bir ücret öder.
- Bayilik veren ticari marka. bayilik sahibini kontrol eder ve yardımda bulunur.
Bayilik Alırken Nelere Dikkat Edilmelidir?
- Bayilik veren firma ile sizin şartlarınız uyuşuyor olmalıdır.
- Bayilik veren firmanın beklentileri iyi anlaşılmalıdır.
- Cezai yaptırımları var mı, var ise cezai yaptırımların getirilerinin neler olduğu iyi incelenmelidir.
- Bayilik alınacak bölgenin uygun olup olmasına dikkat edilmelidir.
- Kar marjı, gider ve gelir iyi hesaplanmalıdır.
- Sektör doğru seçilmelidir, sürdürülebilir olması önemlidir.
- Farklı firmaların şartları ve size bayilik veren firmanın sağladıkları iyice karşılaştırılmalıdır.